INCOTERMS 2020

Przygotowując INCOTERMS®2020 starano się:
• położyć większy nacisk we Wstępie na dokonanie właściwego wyboru reguły;
• pojaśnić rozgraniczenia i związki między umową sprzedaży a umowami dodatkowymi;
• uaktualnić Noty Przewodnie, przedstawione obecnie jako Noty Wyjaśniające dla każdej reguły;
• zmienić kolejność wewnątrz reguł, nadając dostawie i ryzyku wyższą rangę.
Do istotnych zmian w regułach Incoterms®2020 w stosunku to Incoterms®2010 należą:
• konosamenty z adnotacją on board i reguła FCA;
• koszty i ich usytuowanie;
• różne poziomy ochrony ubezpieczeniowej w CIF i CIP;
• organizacja przewozu własnymi środkami transportu sprzedającego lub kupującego w FCA, DAP, DPU i DDP;
• zmiana inicjałów z DAT na DPU;
• włączenie wymogów związanych z bezpieczeństwem w zakresie obowiązków dotyczących przewozu i kosztów;
• Noty Wyjaśniające dla użytkowników.
Grupa Redakcyjna uznała, że obowiązki i koszty związane z weryfikacją masy brutto (VGM) obowiązujące od dnia 1 lipca 2016 roku na mocy Prawidła 2 Międzynarodowej Konwencji o Bezpieczeństwie Życia na morzu (SOLAS), są zbyt szczegółowe i złożone, aby uzasadniało to wyraźny zapis w regułach Incoterms®2020. Stało się tak mimo licznych wniosków składanych podczas konsultacji, by wyraźnie określić na kogo, sprzedającego czy kupującego nałożyć te obowiązki.

Formułując reguły szczególną uwagę poświęcono konsekwentnemu stosowaniu jednolitej terminologii we wszystkich regułach, by uniknąć niepożądanego efektu używania różnych określeń do opisu tych samych znaczeń.
Podstawowe terminy to:
• Przewoźnik (Carrier) – strona, z którą zawarto umowę o przewóz;
• Formalności celne (Customs formalities) – wymagania dotyczące przepisów celnych, obejmujące również obowiązki związane z dokumentacją, bezpieczeństwem, informacją lub fizyczną kontrolą;
• Dostawa (Delivery) – wskazanie, gdzie przechodzi ryzyko utraty lub uszkodzenia towaru ze sprzedającego na kupującego;
• Dokument dostawy (Delivery document) – dokument potwierdzający dokonanie dostawy; zazwyczaj jest nim dokument transportowy, który może również spełniać inne funkcje, np. jako element procedury zapłaty;
• Zapis lub procedura elektroniczna (Electronic record or procedure) – funkcjonalny odpowiednik analogicznego dokumentu papierowego;
• Opakowanie (Packaging) – spełniające wymagania umowy sprzedaży i dostosowane do środka transportu.
Podstawowe zasady korzystania z formuł INCOTERMS®2020 przedstawiają się następująco:
• zastosowanie określonej reguły zależy od woli stron i winno być zaznaczone w kontrakcie;
• pierwszeństwo mają postanowienia umowne nad postanowieniami reguł;
• możliwość wprowadzania zmian i uzupełnień wynikających ze specyfiki danej branży, zwyczajów i regulacji portowych lub specjalnych potrzeb stron kontraktu;
• INCOTERMS®2020 mają zastosowanie wyłącznie do umowy sprzedaży, regulując stosunki między sprzedającym i kupującym i nie dotyczą osób trzecich, jak przewoźnicy, spedytorzy, czy inne osoby wyznaczone przez strony kontraktu do określonego celu; niemniej, zastosowanie określonej formuły implikuje inne umowy związane z realizacją kontraktu, w tym umowy przewozu, czy spedycji;
• określenie miejsca lub portu dokonane najdokładniej, jak to jest możliwe – stąd w regule słowo insert [wstaw];
• w regułach dla transportu morskiego pominięto stosowane dotychczas pojęcie „nadburcia statku”, jako miejsca dostawy; w INCOTERMS®2020, jak w poprzednim wydaniu, towar jest dostarczony, gdy znajdzie się „na pokładzie” statku;
• sprzedający na własny koszt zapewnia opakowanie oprócz zwyczajowych dostaw bez opakowania;
• INCOTERMS®2020 zawierają reguły określane historycznie, jako loco (łac. miejsce) i franco (wł. podróż); formułą loco jest EXW, pozostałe reguły należą do grupy franco.

INCOTERMS®2020 zawierają wykładnię 11 reguł handlowych, podzielonych na dwa rodzaje:

1. dla każdego rodzaju lub środka transportu, tzw. reguły „multimodalne”;
2. dla transportu morskiego i wodnego śródlądowego.

Każda reguła oznaczona jest trzyliterowym skrótem (pierwsze litery ich nazw angielskich). Reguły uszeregowano w każdej grupie wg. kryterium zwiększających się obowiązków i ryzyk sprzedającego (od EXW do DDP i od FAS do CIF). W każdej formule obowiązki sprzedającego i kupującego ujęto odpowiednio w dziesięciu punktach, wzajemnie korespondujących. Obowiązki sprzedającego ponumerowano A1-A10, a kupującego B1-B10. W skrócie podstawowe obowiązki i podział ryzyk przedstawiają się następująco:

REGUŁY DLA WSZYSTKICH ŚRODKÓW I GAŁĘZI TRANSPORTU

EXW (insert named place of delivery) Incoterms®2020
EXW (wstawić nazwę miejsca dostawy) Incoterms®2020
EX WORKS [Z zakładu] – sprzedający stawia towar do dyspozycji kupującego w punkcie wydania, w którym ryzyko utraty czy uszkodzenie ładunku przechodzi ze sprzedającego na kupującego; sprzedający ma obowiązek dostarczenia faktury handlowej, ale nie ma już obowiązku dostarczenia dokumentu dostawy, np. listu przewozowego; odprawa celna, załadunek towaru na środek transportu i dalej jego organizacja włącznie z załatwieniem formalności eksportowych jest po stronie kupującego.

FCA (insert named place of delivery) Incoterms®2020
FCA (wstawić nazwę miejsca dostawy) Incoterms®2020
FREE CARRIER [Dostarczony do przewoźnika] – sprzedający dostarcza towar w uzgodnionym terminie przewoźnikowi lub innej osobie wyznaczonej przez kupującego:

1. w siedzibie sprzedającego ładując towar na środek transportu zorganizowany przez kupującego;
2. w oznaczonym miejscu wysyłając tam załadowany środek transportu, gdzie jego wyładunek jest już po stronie kupującego;

sprzedający dokonuje odprawy celnej eksportowej i załatwia inne formalności eksportowe; w zakresie obowiązków sprzedającego jest ponadto dostarczenie faktury handlowej i dokumentu dostawy; kupujący przejmuje ryzyko utraty i uszkodzenia przesyłki oraz zawiera umowę przewozu od wyznaczonego miejsca dostawy, na nim też ciąży obowiązek uzyskania licencji importowej i załatwienia wszelkich formalności niezbędnych przy imporcie, czy też tranzycie przez inne kraje.

CPT (insert named place of destination) Incoterms®2020
CPT (wstawić nazwę miejsca przeznaczenia) Incoterms®2020
CARRIAGE PAID TO [Przewóz opłacony do] – obowiązkiem sprzedającego jest pokrycie kosztów przewozu do miejsca przeznaczenia oraz wszystkich innych, w tym załadunku, a także wyładunku w miejscu przeznaczenia, o ile obciążają one sprzedającego na podstawie umowy o przewóz; jeśli pojawią się dodatkowe koszty i opłaty nie ujęte w opłacie o przewóz, to obciążają one kupującego; sprzedający wykonuje obowiązek dostawy, gdy przekazuje towar przewoźnikowi (jeśli jest ich kilku to domyślnie pierwszemu, pod warunkiem, że umowa nie stanowi inaczej), a nie, gdy dociera on do miejsca przeznaczenia; odprawa celna eksportowa jest po stronie sprzedającego, a importowa kupującego.

CIP (insert named place of destination) Incoterms®2020
CIP (wstawić nazwę miejsca przeznaczenia) Incoterms®2020
CARRIAGE AND INSURANCE PAID TO [Przewóz i ubezpieczenie opłacone do] – zakres obowiązków sprzedającego, jak w formule CPT poszerzony o zawarcie umowy ubezpieczenia na dobro kupującego i pokrycie jej kosztu.

DAP (insert named place of destination) Incoterms®2020
DAT (wstawić nazwę miejsca przeznaczenia) Incoterms®2020
DELIVERED AT PLACE [Dostarczone do miejsca] – sprzedający dostarcza towary i przenosi ryzyko na kupującego, gdy towary są podstawione do jego dyspozycji i gotowe do rozładunku na środkach transportu w oznaczonym miejscu przeznaczenia lub w uzgodnionym punkcie w obrębie tego miejsca; na sprzedającym spoczywa obowiązek odprawy celnej eksportowej i tranzytowej, jeśli miejsce przeznaczenia jest poza krajem nadania; formalności celne importowe załatwia kupujący, ponosząc ich koszt wraz z cłem, podatkiem i innymi opłatami związanymi z importem.

DPU (insert named place of destination) Incoterms®2020
DPU (wstawić nazwę miejsca przeznaczenia) Incoterms®2020
DELIVERED AT PLACE UNLOADED [Dostarczony do miejsca wyładowane] – sprzedający dostarcza towary i przenosi ryzyko na kupującego, kiedy towary po wyładowaniu z przybywających środków transportu są pozostawione do dyspozycji kupującego w oznaczonym miejscu przeznaczenia lub w uzgodnionym punkcie w obrębie tego miejsca; za odprawę celną eksportową oraz tranzytową przez kraje poprzedzające kraj dostawy odpowiada sprzedający; odprawa celna importowa z cłem, podatkami i innymi kosztami towarzyszącymi w ciężar kupującego.

DDP (insert named place of destination) Incoterms®2020
DDP (wstawić nazwę miejsca przeznaczenia) Incoterms®2020
DELIVERED DUTY PAID [Dostarczone, cło opłacone] – sprzedający dostarcza towar do uzgodnionego miejsca przeznaczenia; na sprzedającym ciąży obowiązek dokonania zarówno odprawy celnej eksportowej, jak i importowej z zapłatą wszelkich importowych należności celnych włącznie z uzyskaniem wszelkich licencji i urzędowych upoważnień; kupujący ponosi koszt wyładunku towaru w miejscu przeznaczenia; ryzyko przechodzi z kupującego na sprzedającego w miejscu przeznaczenia.

 

Reguły dla Transportu Morskiego i Wodnego Śródlądowego

 

FAS (insert named port of shipment) Incoterms®2020
FAS (wstawić nazwę portu załadunku) Incoterms®2020
FREE ALONGSIDE SHIP [Dostarczony wzdłuż burty statku] – sprzedający dostarcza towar wzdłuż burty statku (np. na nabrzeżu lub barce) w oznaczonym porcie załadunku i do tego miejsca ponosi ryzyko, jego obowiązkiem jest odprawa celna eksportowa; kupujący na swój koszt zawiera umowę o przewóz towaru morzem, powiadamiając sprzedającego o nazwie statku, punkcie załadunku i terminie dostawy do portu; odprawa celna importowa jest po stronie kupującego; ryzyko utraty lub uszkodzenia towarów przechodzi ze sprzedającego na kupującego wzdłuż burty statku.

FOB (insert named port of shipment) Incoterms®2020
FOB (wstawić wymieniony z nazwy port załadunku) Incoterms®2020
FREE ON BOARD [Dostarczony na statek] – sprzedający dostarcza towar na statek w oznaczonym porcie załadunku i do tego miejsca ponosi ryzyko, jego obowiązkiem jest odprawa celna eksportowa; kupujący na swój koszt zawiera umowę o przewóz towaru morzem, powiadamiając sprzedającego o nazwie statku, punkcie załadunku i terminie dostawy do portu; odprawa celna importowa jest po stronie kupującego.

CFR (insert named port of destination) Incoterms®2020
CFR (wstawić nazwę portu przeznaczenia) Incoterms®2020
COST AND FREIGHT [Koszt i fracht] – sprzedający dostarcza towar na statek w porcie załadunku, na swój koszt zawiera umowę przewozu do określonego portu przeznaczenia i dokonuje odprawy celnej eksportowej; ryzyko uszkodzenia, czy utraty ładunku przechodzi ze sprzedającego na kupującego po załadowaniu towaru na statek; kupujący ponosi koszty wyładunku w porcie przeznaczenia i odprawy celnej importowej; ryzyko utraty lub uszkodzenia towaru przechodzi ze sprzedającego na kupujące na pokładzie statku.

CIF (insert named port of destination) Incoterms®2020
CIF (wstawić nazwę portu przeznaczenia) Incoterms®2020
COST, INSURANCE AND FREIGHT [Koszt, ubezpieczenie i fracht] – sprzedający dostarcza towar na statek w porcie załadunku, na swój koszt zawiera umowę przewozu do określonego portu przeznaczenia i dokonuje odprawy celnej eksportowej; sprzedający wykupuje polisę ubezpieczeniową na dobro kupującego i ma obowiązek przekazania mu dowodu zawarcia umowy ubezpieczenia; polisa powinna zabezpieczać ochronę ubezpieczeniową wg Klauzuli (C) Instytutowych Klauzul Ładunkowych (LMA/IUA); ubezpieczenie min. 110% wartości umowy wyrażone w jej walucie; ryzyko uszkodzenia, czy utraty ładunku przechodzi ze sprzedającego na kupującego po załadowaniu towaru na statek; kupujący ponosi koszty wyładunku w porcie przeznaczenia i odprawy celnej importowej.

Schematyczny podział kosztów pomiędzy sprzedającym (S) i kupującym (K) dla formuł INCOTERMS®2020 przedstawia się następująco:

Koszty	EXW	FCA	CPT	CIP	DAP	DPU	DDP	FAS	FOB	CFR	CIF
Opakowanie	S	S	S	S	S	S	S	S	S	S	S
Kontrola towaru	S	S	S	S	S	S	S	S	S	S	S
Załadunek u sprzedającego	K	S	S	S	S	S	S	S	S	S	S
Dowóz do terminalu/portu	K	S	S	S	S	S	S	S	S	S	S
Licencja eksportowa	K	S	S	S	S	S	S	S	S	S	S
Odprawa celna eksportowa	K	S	S	S	S	S	S	S	S	S	S
Przewóz na głównym odcinku	K	K	S	S	S	S	S	K	K	S	S
Licencja importowa	K	K	K	K	K	K	S	K	K	K	K
Odprawa celna importowa	K	K	K	K	K	K	S	K	K	K	K
Dowóz do zakładu kupującego	K	K	S	S	K	S	S	K	K	K	K
Wyładunek u kupującego	K	K	K	K	K	K	K	K	K	K	K
Obowiązek ubezpieczenia	–	–	–	S	–	–	–	–	–	–	S

Słowo schematyczny ma swoje uzasadnienie, bo ani powyższa tabelka, ani poniższy rysunek nie uwzględniają niuansów np. formuły FCA, gdzie ładunek może być przekazywany w magazynie sprzedającego, lub dowożony przezeń na uzgodniony terminal, czy też dowozu do miejsca przeznaczenia w formułach CPT, CIP, DAP i DDP itp. Prezentacje te mają jedynie poglądowy charakter.

UbezpieczenieObowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia i pokrycia jego kosztu występuje jedynie w formułach CIP i CIF (litera I oznacza tu insurance – ubezpieczenie). Sprzedający jest ubezpieczającym i ponosi koszt ubezpieczenia, a kupujący jest ubezpieczonym. Umowa powinna być zawarta z ubezpieczycielem o dobrej reputacji, na kwotę min 110% ceny umowy w jej walucie i minimalnego pokrycia wg Klauzuli „C” Instytutowych Klauzul Ładunkowych (LMA/IUA) dla reguły CIF i wg Klauzuli (A) dla reguły CIP. Na żądanie i koszt kupującego, sprzedający winien doubezpieczyć ładunek.

 

Odprawa celna

Obowiązek dokonania odprawy celnej obejmuje wszelkie czynności przewidziane przepisami celnymi, w tym przedstawienie określonych informacji i dokumentów, towaru do rewizji celnej oraz poniesie jej kosztu, cła i podatków oraz innych związanych z nią opłat. Zasadniczo obowiązek odprawy celnej spoczywa na stronie mającej siedzibę w kraju odprawy. Jedynymi wyjątkami od tej reguły są formuły EXW i DDP. W przypadku tranzytu decydującym jest miejsce dostawy.

 

Incoterms jako formuła ceny

Reguły Incoterms są formułami ceny z racji zróżnicowanego zakresu przejmowanych przez strony umowy kosztów i ryzyk. Mówi się zatem nie tylko o sprzedaży np. na warunkach CIF, ale i ocenie CIF. Zasadniczo cena wzrasta wg uszeregowania grupy 7 formuł ogólnogałęziowych i grupy 4 formuł morskich. Odstępstwa od tej reguły są zazwyczaj wynikiem negocjacji handlowych uwzględniających specyficzne potrzeby stron kontraktu.

 

Gestia transportowa

Gestia transportowa zastrzegająca prawo i obowiązek zorganizowania transportu w jego zasadniczej części (np. morskiego) dzieli reguły Incoterms na dwie grupy:

1. EXW, FCA, FAS, FOB – gestia transportowa kupującego;
2. CPT, CIP, CFR, CIF, DAT, DAP, DDP – gestia transportowa sprzedającego.

Czarter

W praktyce spedycji portowo-morskiej najczęściej zawierane są umowy czarterowe na podróż. W przypadku formuł FCA i FOB czarter jest po stronie kupującego, a w formułach CFR i CIF sprzedającego. Żeglugowcy używają następujących skrótów określających zakres stawki frachtowej, którą należy powiązać z odpowiednią formułą Incoterms:

• LILO – liner in/liner out – stawka frachtowa zawiera za i wyładunek, tzw. pełne warunki liniowe;
• LIFO – liner in/free out – stawka frachtowa zawiera koszty załadunku;
• FILO – free in/liner out – stawka frachtowa zawiera koszty wyładunku;

FIFO – free in/free out – stawka frachtowa nie zawiera ani załadunku, ani wyładunku, tzw. czysty fracht.

Komentarz do INCOTERMS®2020 dopuszcza stosowanie wariantów reguł, niemniej zaleca ostrożność. Odmiany reguł transportowych mają zastosowanie, kiedy ich warunki nie uwzględniają dostatecznie specyfiki branży, zwyczajów i przepisów portowych, żeglugowych, czy celnych. Regułę dopasowuje się do potrzeb, zwiększając obowiązki sprzedającego o określone czynności. Najczęściej w przypadku EXW dotyczą one załadunku na samochód lub odprawy celnej, a CIF/CIP dodatkowego ubezpieczenia. Dla jasności i jednoznaczności, sugeruje się umieszczanie dodatkowych określeń po przywołaniu INCOTERMS, np. EXW Kraków INCOTERMS®2020 loaded.Dla przykładu kilka odmian formuł transportowych:

• EXW loaded – sprzedający przekazuje towar kupującemu przez załadowanie go na samochód w umówionym miejscu;
• EXW cleared – wg formuły EXW na kupującym spoczywa obowiązek odprawy eksportowej; określenie cleared przenosi ten obowiązek na sprzedającego, bo niejednokrotnie kupujący może mieć praktyczne lub formalne trudności z odprawą eksportową w kraju sprzedającego;
• FOB stowed – definicja dostawy najstarszej reguły transportowej FOB nie jest zbyt dokładna, mówiąc m.in. o dostarczeniu ładunku na statek w sposób zwyczajowy dla tego portu, szczególnie po odstąpieniu od stosowania pojęcia linii nadburcia; określenie stowed lub częściej stowed l/s/d oznacza obowiązek sprzedającego pokrycia w porcie załadunku wszystkich kosztów portowych po zabezpieczenie i zamocowanie towaru w ładowni statku i/lub na jego pokładzie na czas podróży morskiej; formuła ta ma najczęściej zastosowanie, kiedy kupujący frachtuje statek na warunkach free in, gdzie stawka frachtowa nie zawiera tego typu opłat.
• CFR/CIF landed – sprzedający w odróżnieniu od formuł CFR i CIF ponosi koszty wyładunku towaru ze statku w porcie przeznaczenia, bezpośrednio je tam opłacając lub przez zawarcie ich w stawce frachtowej.